Merhaba. Bu yazıda Linux’a Yeni Başlayanlar İçin 20 Yararlı Komut yer alacak. Linux kategorisindeki bir başka yazı da bu oluyor.
Eğer daha önce Mac kullandıysanız zaten bu komutlara aşinasınız demektir. Windows kullanıcıları için durum daha farklı.
Windows terminalini bile kullanmadıysanız, Linux terminali sizi biraz sıkabilir katılıyorum. Hangisini hatırlamalıyım ya da Linux için bu kadar fazla komutu nasıl hatırlayabilirim gibi düşünceler biraz korkutucu 🙂
Neyse burada ufak bir giriş yapacağız.
1. Komut: ls
Bu komut bulunduğunuz ya da belirttiğiniz dizindeki içeriği listelemeye yardımcı olur. Örnek:
[opcode@opcode-pc ~]$ ls
Desktop Downloads Pictures Public Videos
Documents Music Projects Templates"ls -l" komutu ise dizin içeriğini uzun bir şekilde listeler.
[opcode@opcode-pc ~]$ ls -l
total 36
drwxr-xr-x 6 opcode opcode 4096 May 19 18:39 Desktop
drwxr-xr-x 2 opcode opcode 4096 Şub 10 01:00 Documents
drwxr-xr-x 5 opcode opcode 4096 May 26 11:45 Downloads
drwxr-xr-x 2 opcode opcode 4096 Şub 10 01:00 Music
drwxr-xr-x 2 opcode opcode 4096 Nis 15 19:44 Pictures
drwxr-xr-x 10 opcode opcode 4096 May 11 16:01 Projects
drwxr-xr-x 2 opcode opcode 4096 Şub 10 01:00 Public
drwxr-xr-x 2 opcode opcode 4096 Şub 10 01:00 Templates
drwxr-xr-x 2 opcode opcode 4096 Nis 30 22:18 Videos"ls -a" komutu nokta ile başlayan gizli dosya ve klasörleri gösterir.
[opcode@opcode-pc ~]$ ls -a
. .eclipse Pictures .tool-versions
.. .esd_auth .pki Videos
.asdf .gitconfig .profile .vscode
.bash_history .gnupg Projects .vuerc
.bash_logout .hex .psql_history .wget-hsts
.bash_profile .ICEauthority Public .Xauthority
.bashrc .jak .pyenv .Xclients
Linux’ta nokta ile başlayan dosya ve klasörler gizlidir. Linuxta bütün dosya, klasör, komut ve cihazlar birer dosyadır.
"ls -l" çıktısı aşağıdaki şekilde yorumlanabilir.
drwxr-xr-x 6 opcode opcode 4096 May 19 18:39 Desktop
d – (klasör olduğunu belirtir)
rwxr-xr-x – dosya ve klasörün izinlerini belirtir.
1. opcode – dosyanın opcode tarafından sahiplenildiğini gösterir.
2. opcode – dosyanın opcode ismindeki gruba ait olduğunu gösterir.
4096 – 4096 byte anlamına gelmektedir.
May 19 18:39 – son güncellenme tarihi ve zamanıdır.
Desktop – dosya ya da klasörün adıdır.
2. Komut: lsblk
Bu komutla sistemde yer alan blok aygıtları onlara atanan isimleriyle birlikte listeleyebilirsiniz. Listeleme işlemi ağaç yapısında gösterilir.
[opcode@opcode-pc ~]$ lsblk
NAME MAJ:MIN RM SIZE RO TYPE MOUNTPOINT
sda 8:0 0 931,5G 0 disk
├─sda1 8:1 0 7,8G 0 part [SWAP]
└─sda2 8:2 0 923,7G 0 part /
sr0 11:0 1 1024M 0 romEğer lsblk -l komutunu verirseniz liste yapısında sunulur.
[opcode@opcode-pc ~]$ lsblk -l
NAME MAJ:MIN RM SIZE RO TYPE MOUNTPOINT
sda 8:0 0 931,5G 0 disk
sda1 8:1 0 7,8G 0 part [SWAP]
sda2 8:2 0 923,7G 0 part /
sr0 11:0 1 1024M 0 romSon olarak lsblk -J komutunu verirseniz de çıktı JSON formatında üretilir.
3. Komut: md5sum
Bu komut veri bütünlüğünü kontrol etmeniz açısından önemlidir. Dosyaların MD5 ile şifrelenmesi aslında onun benzersiz bir şifrelenmis değere sahip olacağı anlamına da geliyormuş. Bunu araştırınca görmüştüm. Örneğin internetten indirdiğiniz "Ubuntu 17.04.iso" dosyası eğer üretildiği anki haliyle indirildi ise daima aynı hash’e sahiptir. 128 bit uzunluğundadır. Örnek bir adet sorgu verelim;
[opcode@opcode-pc Downloads]$ md5sum pycharm-professional-2019.1.1.tar.gz
c7deac9ecd56af083eebdae42dfe90df pycharm-professional-2019.1.1.tar.gzBu komut sha1sum komutuna göre daha az güvenlidir ancak hala çokca kullanılmaktadır.
4. Komut: dd
Genellikle ISO dosyalarının USB disklere yazılmasında ya da HDD kopyalama işlemlerinde kullanılır. Örnek komut şöyle;
dd if=~/Downloads/arch-linux.iso of=/dev/sdb1İlk kısımdaki if kaynak dosyanın yolunu belirtir. Diğer of ise dosyanın yazılacağı hedef dosyayı belirtir.
Buradaki of parametresini doğrulama yapmadan çalıştırmayın. Bunun için lsblk komutu ile kontrol sağlayın. Aksi durumda mevcut çalışan sisteminizi değiştirirsiniz 😛
Tek seferde 512 bytelık işlem varsayılan olarak gerçekleştirilir buna saniyede de diyebiliriz. Siz bunu değişmek isterseniz;
dd if=~/Downloads/arch-linux.iso of=/dev/sdb1 bs=128Mgibi bir komut da verebilirsiniz.
5. Komut: uname
Bu komutla Unix Name bilgisine ulaşabilirsiniz. Makine adı, işletim sistemi ve kernel gibi bilgiler yazdırılır.
[opcode@opcode-pc Downloads]$ uname
LinuxGörüldüğü gibi varsayılan olarak kernel bilgisini sunar. Genellikle bütün bilgilerin verildiği komut kullanılır. Eğer tüm bilgileri listelemek istiyorsanız;
uname -a komutunu kullanmalısınız. Buradaki -a "all" yani hepsi anlamına gelmektedir.
[opcode@opcode-pc Downloads]$ uname -a
Linux opcode-pc 4.19.36-1-MANJARO #1 SMP PREEMPT Sat Apr 20 22:05:46 UTC 2019 x86_64 GNU/LinuxLinux – Makinede yer alan kernel’ın adı
opcode — Makinede yer alan node’un adı. Hostname diyebiliriz.
4.19.36-1-1MANJARO – Kernel Release bilgisi
#1 SMP PREEMPT – Kernel sürümü
Sat Apr 20 22:05:46 UTC 2019: Yayın tarihi
x86_64: İşlemci mimari bilgisi
GNU/Linux: İşletim sistemi adı
Bu yazı Linux’a Yeni Başlayanlar İçin 20 Yararlı Komut serisinin ilk 5 adedini içermektedir. Umarım faydalı olmuştur. Okuduğunuz için teşekkürler.
Kaynaklar
Tecmint – https://www.tecmint.com/useful-linux-commands-for-newbies/
Oflazoglu – https://oflazoglu.org/2013/10/linux-dd-command/